een kruiwagen met halvefrankstukken zien voor ze in de oven verdwijnen.

het resultaat, het halvefrankbeeld na plaatsing op het Kadettenplein.

EEN HALVEFRANKBEELD ALS SYMBOOL VOOR EEN CORRECTE GELDECONOMIE

Voorgeschiedenis
In het midden van de jaren ’80 begon Felix Bergers met een bescheiden inzameling van halvefrankstukken, met in het achterhoofd het plan om er een kunstvoorwerp van te maken. Enkele jaren later hadden verschillende jongeren zich bij dit idee aangesloten, zodat de actie uitbreiding vond en er tenslotte 85 kg kon opgehaald worden. Met de artistieke hulp van Dirk Claesen werd deze materie in 1992 omgesmolten tot een wervelende danseres van brons, maar jammer genoeg werd het beeld nog vóór de onthulling gestolen.
In 1998 werd Het Genootschap De Volle Maan opgericht, een forum waarop mensen uit het maatschappelijk opbouwwerk, de natuurbescherming, de derde- en vierdewereldbeweging overleg plegen over maatschappelijke vernieuwing en hierover vormingsavonden organiseren. Aan de vooravond van de invoering van de euro wilden ze een inspanning leveren om het idee alsnog tot een goed einde te brengen: de laatste mijnwerkerskopjes die nog in omloop waren samenbrengen in een werkstuk van sociale alchemie, het slijk der aarde omzetten in hemelse schoonheid. Het Genootschap De Volle Maan zette hiervoor in en buiten Limburg ruim 100 inzamelbokalen uit, o.a. in buurthuizen, cafés en wereldwinkels. Na verschillende ophaalrondes bleek het resultaat alle verwachtingen te overtreffen: er was 134 kg binnengestroomd, ofwel 50.000 halvefrankstukjes.
In 2005 werd vanuit Het Genootschap De Volle Maan weer een Limburgs Sociaal Forum opgericht, en werd dit mee trekker van de actie.

Achtergrondfilosofie
Intussen rijst het beeld uit zijn gesmolten brons op naar de hemel, als een tastbaar symbool van maatschappelijke transformatie. Het moet sprekend aanwezig zijn tussen de mensen in het stadscentrum van Hasselt, als een lijfelijke waarschuwing tegen een maatschappelijke ontsporing. Het Genootschap De Volle Maan is geen tegenstander van geld. Integendeel, we zijn ervan overtuigd dat geld een praktisch en efficiënt ruilmiddel kan zijn waarmee de vruchten van de aarde op een eerlijke manier onder de mensen kunnen verdeeld worden. Als geld aangewend wordt voor zijn oorspronkelijk oogmerk, dan kan het heel wat (menselijke) groeiwaarden stimuleren. Geld biedt in feite kansen voor positieve en gezonde menselijke relaties. Het brengt mensen en culturen dichter bij elkaar en vergemakkelijkt allerlei processen van uitwisseling. Hebzucht en blind materialisme wenden de geldstroom echter aan voor economische uitbuiting en sociale uitsluiting. Meer nog, het geld ligt aan de basis van vele sociale en ecologische catastrofes. De teloorgang van het tropisch oerwoud, de terugkeer van TBC als dodelijke ziekte, de honger in landen met een grote schuldenlast, alle zijn symptomen van een verziekte geldeconomie, een monetaire ontwrichting. De geldhandel is vaak niet langer een instrument ten dienste van de mens, maar stelt de mens te zijnen dienste. De mensen moeten allerlei economische wetmatigheden ondergaan, ze kunnen de economie niet meer beheren in functie van het leven zelf.
Maar het leven is rijker dan geld. Daarom schenken we een beperkte hoeveelheid geld aan het leven terug. En we geven het ook aan de mensen, aan de gemeenschap van solidariteit terug. Als een van schoonheid bezeten monument. Als een tastbare allegorie die men als toerist of pelgrim kan bezoeken, kan bezichtigen, kan fotograferen. Het halvefrankbeeld moet een monument met uitstraling worden, vergelijkbaar met de Leeuw van Waterloo. Dit gedenkteken werd vervaardigd uit gesmolten wapens van de Fransen. Geld is, meer dan kanonnen of geweren, het wapen van deze tijd. Ook dit oorlogstuig moet door het vuur gelouterd en getransmuteerd worden.

Het beeld
Op een sokkel van 140 cm staat een lijnvormige structuur in de vorm van een lotus. Deze plant sluit symbolisch nauw aan bij het motto van onze actie: ook zij zet het slijk der aarde (op de vijverbodem) om in hemelse schoonheid (bloesem en parfum). De lotus staat trouwens al millennia lang symbool voor reinheid en spiritualiteit.
Uit deze lotusbloem stijgt een werveling van menselijke figuren op, dansend in een saltobeweging. Zij springen uit de nog half toegevouwen lotusbladeren: de nieuwe mens verschijnt in de dageraad.
Terwijl de zuil uit blauw arduin bestaat (met een gewicht van 680 kg), wordt het beeld (120x120 cm) bronsgroen gepatineerd. Stefan Bongaerts, de uitvoerder van het kunstwerk, werkt graag met deze kleurencombinatie: de kleur van water en hemel naast die van Limburgs eikenhout.
De lijnenstructuur wordt gevormd door lintvormige vlakken van 22 mm dikte, en dus bestendig tegen vandalisme. Het ganse kunstwerk heeft een hoogte van 260 cm.

De kunstenaar
Het beeld werd ontworpen én uitgewerkt door Stefan Bongaerts, die het ook in zijn eigen atelier in Reppel heeft gegoten.
Stefan werd in 1956 in Bree geboren, en is al decennia lang actief als beeldhouwer en bronsgieter. Hij werkt ook veel met andere materialen, en daarnaast ontwerpt en bouwt hij allerlei constructies, holle en bolle ruimtes en mechanische beelden. Hij verwierf faam met zijn fonteinen en andere monumentale werken, maar hij houdt ook geregeld tentoonstellingen met sociaal geëngageerde beelden.
(zie www.stefanbongaerts.be)

Financiering
Duizenden gezinnen hebben bijgedragen aan de grondstof voor het beeld, en zo ook werden velen mede-eigenaar van het kunstwerk, via aandelen van € 10. Op die manier wordt het een collectief eigendom, gemeenschapsbezit. De aankopers van een aandeel kregen in ruil een certificaat. Mensen en organisaties die 10 aandelen kochten (dus voor € 100 steunden) ontvingen een replica van het beeld in roestvrij staal. Het heeft door een kleine afwijking t.o.v. het eigenlijke beeld de vorm van een nuttig gebruiksvoorwerp, een brievenhouder.

Plaatsing
De initiatiefnemers gaven er de voorkeur aan om het beeld een plaats te geven in het hart van Limburg, en zetten een overleg op met het stadsbestuur van Hasselt, dat trouwens hartelijk verliep. 
Zij wilden de verwevenheid van het kunstwerk met de groene provincie benadrukken, omdat de initiatiefnemers uit Limburg komen, maar ook omdat het halvefrankstuk, de mijnwerkersmedaille, verbonden is met onze sociaal-economische geschiedenis. De beeltenis op het muntstuk is trouwens een ontwerp van Raf Mailleux.
Vermits de mensen van Het Genootschap De Volle Maan en het Limburgs Sociaal Forum de productiekosten van het beeld door een collectieve actie bij elkaar brachten, vroegen ze aan het stadsbestuur alleen een plaats en de verankeringswerken. 
Op het schepencollege van 6 augustus 2009 werd dit voorstel officieel goedgekeurd. Als locatie werd het Kadettenplein gekozen. Deze stille oase midden in het stadscentrum is o.a. bereikbaar via het Kadettensteegje aan de Maastrichterstraat.

Onthulling
De boodschap achter het halvefrankbeeld is even belangrijk als het kunstwerk zelf, en daarom wilden we dit gedachtegoed met en door de mensen uitdragen. De slachtoffers van de geldeconomie krijgen hierin een ereplaats: de armen en uitgeslotenen. Hierom wilden we bij de onthulling van het beeld graag de lokale (en provinciale) vierdewereld- en solidariteitswerkingen betrekken, en zochten we een symbolisch moment.
17 oktober werd door de VN uitgeroepen als Werelddag van Verzet tegen de Armoede. Die dag in 2009 vond er een provinciale actiedag plaats in Sint-Truiden. Daarom organiseerden we de plechtige (of liever: gewoonmenselijke) onthulling van het beeld op de vooravond, vrijdag 16 oktober om 17u. Ruim 120 aanwezigen maakten er een bijzonder moment van. Er waren toespraken van de kunstenaar Stefan Bongaerts, van schepen Lieve Pollet en burgemeester Hilde Claes, en ook van enkele mensen van de armoedeorganisatie De Brug. Het Omroerkoor zorgde voor een muzikale noot. Tijdens dit optreden brak een regenbui los, zodat het gemeentebestuur ons in het stadhuis uitnodigde voor een kleine receptie.

Felix Bergers